Kiến trúc cảnh quan đô thị là gì?
Trước khi có thể trả lời câu hỏi “Kiến trúc cảnh quan là gì?”, chúng ta hãy “ngược lại quá khứ” một chút. Theo như thông tin của các tài liệu cổ, cùng với những công trình kiến trúc còn lưu lại, thì kiến trúc cảnh quan đô thị đã xuất hiện trong khoảng thời gian trước năm 1800. Tên gọi ban đầu của phong cách kiến trúc này là “Làm vườn cảnh quan”, phần lớn chủ yếu dành cho việc quy hoạch tổng thể và thiết kế sân vườn cho các tòa công trình lớn như cung điện, dinh thự và các tòa nhà của hoàng gia, trung tâm chính phủ, các khu phức hợp tôn giáo,…
Kiến trúc cảnh quan đô thị Stourhead ở Wiltshire , Anh, được thiết kế bởi Henry Hoare (1705–1785) là một trong những công trình kiến trúc cảnh quan đô thị đầu tiên trên thế giới.
Một trong những công trình kiến trúc cảnh quan tiêu biểu trong giai đoạn này có thể kể đến như công trình kiến trúc mở rộng dành cho Vua Louis XIV của Pháp tại Cung điện Versailles của André Le Nôtre, Vaux-le-Vicomte.
Mãi cho đến năm 1828, phong cách kiến trúc cảnh quan mới “chính thức” được phát minh bởi Gilbert Laing Meason và John Claudius Loudon(1783–1843), từ đó dần tạo tiền đề cho sự phát triển của kiến trúc cảnh quan đô thị ở thời hiện đại.
Cung điện Versailles tráng lệ phong cách kiến trúc cảnh quan đô thị
Việc áp dụng phong cách kiến trúc cảnh quan được trải dài từ năm 1800 cho đến tận thời điểm hiện tại. Thuật ngữ kiến trúc này đã được sử dụng bởi kiến trúc sư Frederick Law Olmsted như một phong cách kiến trúc nổi tiếng ở Hoa Kỳ.
Andrew Jackson Downing – nhà thiết kế kiến trúc cảnh quan hàng đầu của Mỹ, là biên tập viên của cuốn tạp chí The Horticulturist, và đồng thời cũng là tác giả của cuốn sách Luận án về lý thuyết làm vườn và thực hành cảnh quan, đã mang tới những thành tựu nhất định cho kiến trúc cảnh quan.
Như vậy, kiến trúc cảnh quan đô thị được đánh giá là một lĩnh vực đa ngành, kết hợp rất nhiều yếu tố khác nhau như kỹ thuật dân dụng, môi trường sinh thái, địa lý, tâm lý môi trường, thiết kế công nghiệp, nghiên cứu đất đai, kiến trúc, mỹ thuật, thực vật học, làm vườn,…
Kiến trúc cảnh quan là phong cách kiến trúc chủ yếu tác động tới các yếu tố bên ngoài, với mục đích chính là tạo ra môi trường sống hoàn hảo nhất cho mọi người. Kiến trúc cảnh quan có thể có quy mô vô cùng lớn, bao phủ lên cả thị trấn, thậm chí lên tới cả quốc gia, từ những con đường riêng lẻ trong khu dân cư cho tới công viên, vườn quốc gia,…
Không như những phong cách kiến trúc khác, kiến trúc cảnh quan đòi hỏi sự tinh tế và tính sáng tạo cực kỳ cao, đồng thời yêu cầu khả năng kết hợp những thông tin kiến thức đa dạng, đa ngành nghề, từ đó tạo ra những giải pháp tốt nhất cho cuộc sống của người dân khu vực. Không chỉ vậy, kiến trúc cảnh quan còn được các nhà bảo vệ môi trường đánh giá rất cao.
Kiến trúc cảnh quan có vai trò rất quan trọng trong giai đoạn đầu của một dự án công trình xây dựng. Mặt bằng kiến trúc cảnh quan được tạo ra bởi những ý tưởng cùng với sự hiểu biết kỹ thuật kết hợp sáng tạo, tác động tới quá trình sử dụng không gian của cả công trình kiến trúc.
Lĩnh vực hoạt động của kiến trúc cảnh quan đô thị
Vì là lĩnh vực đa ngành, không khó để nhận ra thiết kế kiến trúc cảnh quan đô thị có lĩnh vực hoạt động rất rộng, không chỉ trong việc thiết kế, xây dựng các công trình kiến trúc như phong cách kiến trúc Pháp cổ được đề cập ở bài trước.
Một số ví dụ điển hình về lĩnh vực hoạt động của phong cách kiến trúc này:
Thiết kế môi trường sinh thái cho dự án, khu vực nhằm giảm thiểu sự tác động của môi trường thông qua cách tích hợp kiến trúc cảnh quan với những quy trình tự nhiên, mang tính bền vững cao.
Phát triển và giảm thiểu số bờ biển ở ngoài khơi, giảm tốc độ biển xâm lấn trái đất.
Đánh giá môi trường và đánh giá cảnh quan xung quanh, tư vấn lập kế hoạch và các đề xuất quản lý đất đai.
Lên kế hoạch xây dựng các công trình công cộng quan trọng như trạm điện, hồ nước, đập,…đồng thời cải tạo các ứng dụng công nghiệp khai thác hoặc các dự án công nghiệp lớn.
Thiết kế, quản lý các địa điểm thiên nhiên cần bảo tồn như Công viên thiên nhiên, điểm đến du lịch và tái tạo cảnh quan lịch sử, vườn bảo tồn,…
Thiết kế kiến trúc cảnh quan đô thị: thiết kế đô thị, quảng trường thành phố, thị trấn, bờ sông, đường cao tốc, cấu trúc giao thông trong khu vực, hành lang quá cảnh…
Kiến trúc cảnh quan còn áp dụng trong những địa điểm thiên nhiên cần bảo tồn như Công viên thiên nhiên, điểm đến du lịch và tái tạo cảnh quan lịch sử, vườn bảo tồn,…
Khu nhà ở, khu công nghiệp và phát triển thương mại
Những dịch vụ tiện ích mang tính giải trí: công viên, hồ điều hòa, sân chơi, vườn thực vật, vườn ươm, khu vực bảo tồn thiên nhiên,…
Thiết kế cảnh quan cho khu vực giáo dục và thiết kế nền tảng xây dựng cho các tổ chức công cộng và cơ sở chính phủ
Quản lý nước mưa bao gồm các cơ sở hạ tầng xanh, khu vườn mưa, nạp nước ngầm, mái nhà xanh và các vùng đất ngập nước được xây dựng.
Như vậy, không khó để nhận ra kiến trúc cảnh quan nói chung và kiến trúc cảnh quan đô thị nói riêng có vai trò rất quan trọng và trong rất nhiều các lĩnh vực khác nhau: nông nghiệp, lâm nghiệp, bảo tồn thiên nhiên,…
Mối quan hệ giữa quy hoạch và kiến trúc cảnh quan đô thị
Bắt đầu từ thế kỷ 19, kiến trúc cảnh quan đô thị đã nhanh chóng trở thành một trong những vấn đề trọng điểm nhận được sự quan tâm ở các thành phố lớn. Sự kết hợp giữa truyền thống làm vườn cảnh quan và lĩnh vực quy hoạch đô thị mới đã mang đến cho Kiến trúc cảnh quan cơ hội để phục vụ những nhu cầu này. Trong suốt nửa thời gian còn lại của thế kỷ 19, Frederick Law Olmsted – kiến trúc sư cảnh quan nổi tiếng đã hoàn thành một loạt công viên có ảnh hưởng lớn đến các hoạt động của Kiến trúc Cảnh quan ngày nay (công viên Emerald Necklace của Boston, Công viên Prospect ở Brooklyn, New York, Central Park ở thành phố New York,…)
Kể từ thời kỳ này, Quy hoạch đô thị đã phát triển thành một nghề độc lập riêng biệt, kết hợp được với những đóng góp quan trọng từ các lĩnh vực khác như kiến trúc cảnh quan, Kỹ thuật Xây dựng,…
Kiến trúc cảnh quan đô thị tiếp tục phát triển và đáp ứng được các phong cách kiến trúc khác nhau trong suốt thế kỷ 20 và 21. Tiêu biểu nhất có thể kể đến kiến trúc sư Thomas Church, Roberto Burle Marx ở Brazil,…
Đặc biệt, Roberto Burle Marx đã linh hoạt trong việc thiết kế phong cách kiến trúc với các cây trồng bản địa, đem đến một vẻ đẹp thẩm mỹ vô cùng mới.
Đối với kiến trúc cảnh quan đô thị, yếu tố địa hình có vai trò rất quan trọng. Cùng xem qua những đặc điểm yếu tố địa hình trong kiến trúc cảnh quan:
Các quy luật đối xứng cơ bản: bao gồm quy luật về màu sắc, sáng tối, quy luật về sự tương phản, quy luật về sự đồng nhất và sự tương tự, quy luật tỷ lệ không gian, quy luật bố cục không đối xứng, quy luật bố cục đối xứng, quy luật về đường trục bố cục,…
Tạo hình không gian: trong kiến trúc cảnh quan, dù là không gian tự nhiên hay không gian nhân tạo đều được tạo thành từ 3 yếu tố chính: không gian đóng, không gian mở và không gian nửa đóng nửa mở. Tùy thuộc vào những yếu tố trên mà có sự chia không gian thành các loại khác nhau sao cho phù hợp nhất.
Cung điện Versailles
Sự kết hợp giữa làm vườn truyền thống và quy hoạch thành phố đã mang lại cho kiến trúc cảnh quan đô thị nét độc đáo rất riêng. Frederick Law Olmsted sử dụng thuật ngữ ‘kiến trúc cảnh quan’ bằng cách sử dụng từ này như một nghề nghiệp lần đầu tiên khi thiết kế Công viên Trung tâm ở Hoa Kỳ.
Những công trình kiến trúc cảnh quan ở Việt Nam nổi tiếng nhất hiện nay có thể kể đến như: Công viên Yên Sở, công viên Cầu Giấy, khu đô thị Gamuda City, khu đô thị Vinhomes Riverside,…
Không khó để nhận ra, kiến trúc cảnh quan ở Việt Nam hiện nay đang trở thành một trong những phong cách kiến trúc được nhiều người áp dụng nhất, từ những công trình công cộng, khu vui chơi giải trí, cho tới những dự án bất động sản cao cấp,…
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét